Trong thời đại chuyển đổi số mạnh mẽ, dữ liệu cá nhân đã trở thành một tài sản vô giá, đồng thời cũng là mục tiêu hàng đầu của tội phạm công nghệ cao các mối đe dọa trên không gian mạng. Thực trạng bảo mật dữ liệu hiện nay vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức khó khăn, các vụ rò rỉ, đánh cắp thông tin người dùng ngày càng gia tăng cả về số lượng lẫn mức độ tinh vi. Việc bảo vệ dữ liệu cá nhân không chỉ là yêu cầu cấp thiết đối với mỗi cá nhân, tổ chức, mà còn là yếu tố then chốt để xây dựng một không gian mạng an toàn, tin cậy.
Nhận diện các nguy cơ mất an toàn dữ liệu cá nhân
Dữ liệu cá nhân có thể bị xâm phạm qua nhiều hình thức khác nhau, trong đó phổ biến nhất gồm:
1. Tấn công giả mạo (Phishing)
Đây là hình thức giả mạo email, tin nhắn hoặc trang web quen thuộc (ngân hàng, trang web giao dịch trực tuyến, ví điện tử, các công ty thẻ tín dụng...) nhằm đánh lừa người dùng cung cấp thông tin cá nhân như tên đăng nhập, mật khẩu, mã OTP, số tài khoản... Chỉ một cú nhấp chuột vào liên kết giả mạo cũng có thể khiến dữ liệu bị đánh cắp.
2. Cài đặt phần mềm không rõ nguồn gốc
Việc tải ứng dụng, game hay công cụ “bẻ khóa” từ các trang web không đáng tin cậy có thể khiến thiết bị bị nhiễm mã độc. Các phần mềm độc hại này có thể xâm nhập vào thiết bị của người dùng, từ đó đánh cắp thông tin, theo dõi hoạt động hoặc mã hóa dữ liệu.
3. Chia sẻ thông tin quá mức trên mạng xã hội
Nhiều người vô tình công khai thông tin như địa chỉ nhà, số điện thoại, hình ảnh giấy tờ tùy thân, lịch trình sinh hoạt... trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok… mà không lường trước hậu quả. Tin tặc và kẻ xấu có thể sử dụng thông tin này để lừa đảo, mạo danh hoặc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.
4. Sử dụng mật khẩu yếu, trùng lặp
Mật khẩu đơn giản (ví dụ: 123456, tên kèm năm sinh...) hoặc dùng chung cho nhiều tài khoản là “miếng mồi béo bở” cho các hacker. Một khi một tài khoản bị lộ, các tài khoản khác có thể cũng bị truy cập trái phép theo phương thức tấn công “dò quét tự động”.
5. Truy cập Wi-Fi công cộng không an toàn
Kết nối vào các mạng Wi-Fi công cộng không được mã hóa đầy đủ hoặc kết nối vào các mạng Wi-Fi giả mạo do hacker tạo ra có thể khiến thông tin cá nhân của bạn dễ dàng bị đánh cắp.
6. Thiếu cập nhật phần mềm bảo mật
Nhiều người dùng bỏ qua việc cập nhật hệ điều hành, trình duyệt hoặc phần mềm diệt virus. Điều này khiến thiết bị dễ bị khai thác qua các lỗ hổng bảo mật chưa được vá, tạo điều kiện cho mã độc tấn công.
7. Rò rỉ dữ liệu từ bên thứ ba
Ngay cả khi người dùng cẩn trọng, nguy cơ vẫn có thể đến từ các tổ chức, dịch vụ trực tuyến thu thập và lưu trữ dữ liệu người dùng nhưng không đảm bảo an toàn. Nếu hệ thống của họ bị tấn công, thông tin cá nhân của hàng nghìn, thậm chí hàng triệu người có thể bị lộ.
Giải pháp bảo vệ dữ liệu cá nhân
Để khắc phục tình trạng trên, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao khuyến cáo một số biện pháp bảo mật sau:
📝 Kiểm soát quyền riêng tư trên mạng xã hội
- Cài đặt chế độ riêng tư cho các tài khoản mạng xã hội.
- Hạn chế chia sẻ thông tin nhạy cảm trên môi trường công cộng.
- Cẩn trọng với các ứng dụng yêu cầu quyền truy cập không cần thiết.
- Trước khi sử dụng bất kỳ dịch vụ trực tuyến nào, hãy đọc kỹ chính sách bảo mật của họ để hiểu rõ cách họ thu thập, sử dụng và bảo vệ dữ liệu người dùng.
📝 Sử dụng mật khẩu mạnh và xác thực hai yếu tố
- Mật khẩu nên dài, kết hợp chữ hoa, chữ thường, số và ký tự đặc biệt.
- Kích hoạt xác thực hai yếu tố (2FA) để bảo vệ tài khoản trực tuyến.
📝 Kiểm tra nguồn gốc trước khi tải ứng dụng
- Không tải phần mềm từ các nguồn không xác thực.
- Kiểm tra đánh giá, quyền truy cập và chính sách bảo mật trước khi cài đặt.
📝 Cập nhật hệ thống và phần mềm thường xuyên
- Cài đặt các bản vá bảo mật kịp thời cho hệ điều hành và ứng dụng.
- Sử dụng phần mềm diệt virus có bản quyền, thường xuyên cập nhật để phát hiện và loại bỏ các mối đe dọa tiềm ẩn.
📝 Cẩn trọng khi sử dụng Wi-Fi công cộng
Tránh thực hiện các giao dịch nhạy cảm trên mạng Wi-Fi công cộng. Sử dụng mạng riêng ảo (VPN) để mã hóa lưu lượng truy cập.
📝 Mã hóa dữ liệu trên thiết bị và các thiết bị lưu trữ
Sử dụng tính năng mã hóa tích hợp trên điện thoại, máy tính và các thiết bị lưu trữ di động để bảo vệ dữ liệu trong trường hợp bị mất hoặc đánh cắp.
📝 Nâng cao nhận thức cá nhân và trong tổ chức
- Tham gia các khóa đào tạo an toàn thông tin định kỳ; thường xuyên cập nhật thông tin về các mối đe dọa mới và các biện pháp phòng ngừa để bảo vệ dữ liệu cá nhân.
- Tổ chức, doanh nghiệp cần ban hành quy chế bảo vệ dữ liệu cá nhân cho nhân viên.
Trong bối cảnh chuyển đổi số ngày càng sâu rộng, dữ liệu cá nhân không chỉ là thông tin định danh, mà còn là “tài sản số” gắn liền với quyền riêng tư, an toàn và lòng tin của người dùng trên môi trường mạng. Vì vậy, mỗi tổ chức, cá nhân cần chủ động trang bị kiến thức, kỹ năng số cơ bản, nhận diện rủi ro, tuân thủ các nguyên tắc bảo mật, nâng cao ý thức cảnh giác trước những nguy cơ tiềm ẩn; bên cạnh đó, các tổ chức, doanh nghiệp cần xây dựng hệ sinh thái số an toàn, các quy định trong việc bảo vệ dữ liệu cá nhân theo quy định của pháp luật. Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ “tài sản số” quý giá của bạn.
Phòng ANM và PCTPSDCNC