Khi mùa mưa bão đến, không khí ẩm ướt, mưa lớn và gió mạnh không chỉ gây bất tiện mà còn gia tăng mối đe dọa cháy, nổ từ hệ thống điện dân dụng. Chập điện do đoản mạch, rò rỉ điện hay quá tải trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các vụ hỏa hoạn tại các khu dân cư. Để chủ động bảo vệ an toàn cho bản thân và gia đình, mỗi người cần trang bị kiến thức và áp dụng các biện pháp phòng ngừa cần thiết.

Dưới đây sẽ cung cấp một cẩm nang toàn diện, hướng dẫn chi tiết các kỹ năng và giải pháp an toàn điện trước, trong và sau mùa mưa bão.

1. Nguyên nhân gia tăng nguy cơ chập điện mùa mưa bão

Để phòng ngừa hiệu quả, chúng ta cần hiểu rõ các yếu tố khiến hệ thống điện trở nên đặc biệt nhạy cảm trong mùa mưa bão:

- Độ ẩm cao: Không khí ẩm ướt là môi trường dẫn điện. Độ ẩm len lỏi vào các thiết bị điện, mối nối hay ổ cắm làm giảm khả năng cách điện của vật liệu, gây ra hiện tượng rò rỉ và đoản mạch (chập điện).

- Nước mưa và ngập lụt: Nước mưa tạt vào nhà qua cửa sổ, mái nhà bị dột hoặc tình trạng ngập lụt có thể làm nước tiếp xúc trực tiếp với các thiết bị điện, ổ cắm ở vị trí thấp. Vì nước là chất dẫn điện tốt, điều này gần như chắc chắn sẽ gây chập cháy.

- Sấm sét: Sét đánh vào đường dây điện, trạm biến áp có thể tạo ra một xung điện áp cực lớn lan truyền trong hệ thống, làm quá tải và phá hủy các thiết bị điện đang kết nối, từ đó gây cháy.

- Hư hại vật lý: Gió bão có thể làm cây cối, biển quảng cáo ngã đổ, đè lên đường dây điện gây đứt, chập. Các đường dây điện ngoài trời bị gió giật mạnh cũng có thể chập vào nhau.

2.Các biện pháp chủ động phòng ngừa trước mùa mưa bão

Công tác chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi mùa mưa bão tới là bước quan trọng nhất để giảm thiểu rủi ro.

- Kiểm tra và bảo trì toàn bộ hệ thống điện:

- Đường dây dẫn: Rà soát toàn bộ hệ thống dây điện trong và ngoài nhà. Đặc biệt chú ý đến những đường dây đã cũ, vỏ bọc cách điện có dấu hiệu bị giòn, nứt vỡ hoặc bị chuột bọ cắn. Thay thế ngay lập tức những đoạn dây không an toàn bằng loại dây có vỏ bọc cách điện chất lượng tốt.

- Mối nối, ổ cắm và công tắc: Tất cả các mối nối dây phải được quấn chặt bằng băng keo cách điện chuyên dụng và đặt trong hộp nối kỹ thuật để tránh ẩm và va đập. Kiểm tra các ổ cắm, công tắc xem có bị lỏng lẻo, hở hay có dấu hiệu phát nhiệt bất thường không; siết chặt hoặc thay mới nếu cần. Nên lắp đặt các ổ cắm ở vị trí cao, cách mặt đất ít nhất 1.4 mét.

Lắp đặt thiết bị bảo vệ:

- Cầu dao tự động (Aptomat/CB): Đây là thiết bị bắt buộc phải có. Hãy đảm bảo mỗi tầng, mỗi khu vực và các thiết bị công suất lớn (máy lạnh, máy nước nóng) đều có một aptomat riêng. Aptomat sẽ tự động ngắt mạch khi có sự cố quá tải hoặc ngắn mạch.

- Cầu dao chống rò (RCCB/RCBO): Đây là thiết bị an toàn cao cấp hơn, có khả năng phát hiện dòng điện rò rỉ dù rất nhỏ và ngắt điện ngay lập tức, giúp chống điện giật và ngăn ngừa chập cháy do rò điện. Việc lắp đặt một RCCB tổng cho cả gia đình là một sự đầu tư vô cùng xứng đáng.

Phát quang cây cối và sắp xếp ngoại thất:

- Cắt tỉa những cành cây lớn, gần đường dây điện đi qua nhà bạn để tránh việc chúng gãy đổ, đè lên dây gây sự cố.

- Kiểm tra độ chắc chắn của các kết cấu ngoài trời như mái tôn, biển quảng cáo... để đảm bảo chúng không bị gió bão thổi bay và va vào hệ thống điện.

Cân nhắc lắp đặt hệ thống chống sét:

- Đối với các công trình nhà ở riêng lẻ: Mặc dù không bắt buộc, việc lắp đặt một hệ thống chống sét trực tiếp (cọc thu sét trên mái nhà) và chống sét lan truyền (thiết bị chống sét đường nguồn, đường tín hiệu) là một giải pháp an toàn cao cấp, giúp bảo vệ toàn diện ngôi nhà và các thiết bị điện tử giá trị khỏi các xung điện áp đột ngột do sét đánh.

Lưu ý: Việc lắp đặt hệ thống chống sét phải được thực hiện bởi các đơn vị chuyên nghiệp, có chuyên môn và kinh nghiệm, tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

3. Các nguyên tắc an toàn cần tuân thủ trong mùa mưa bão

Khi mưa bão đang diễn ra, sự cẩn trọng phải được đặt lên hàng đầu.

- Ngắt các thiết bị điện không cần thiết: Khi không sử dụng TV, máy tính, sạc điện thoại..., hãy rút phích cắm ra khỏi ổ điện. Điều này không chỉ tiết kiệm điện mà còn bảo vệ thiết bị khỏi nguy cơ bị sét đánh lan truyền.

- Tránh xa các thiết bị điện khi có sấm sét: Khi trời có sấm sét dữ dội, hãy tạm thời ngắt nguồn điện của các thiết bị nhạy cảm như TV, máy tính, modem Wi-Fi.

- Kê cao thiết bị điện: Đối với những khu vực có nguy cơ ngập lụt, hãy chủ động di chuyển các thiết bị điện như tủ lạnh, máy giặt, ổn áp... lên các vị trí cao, khô ráo.

- Tuyệt đối ngắt cầu dao tổng khi nhà bị ngập: Nếu nhận thấy nước bắt đầu tràn vào nhà, việc đầu tiên và quan trọng nhất là phải ngắt ngay lập tức cầu dao tổng của cả nhà để vô hiệu hóa toàn bộ hệ thống điện.

Không chạm vào thiết bị điện khi tay ướt: Tay ướt, chân trần đi trên sàn nhà ẩm ướt làm tăng nguy cơ bị điện giật. Luôn giữ tay khô và mang dép khi thao tác với các thiết bị điện.

4. Những việc cần làm sau mưa bão, ngập lụt

Nguy hiểm vẫn chưa qua đi hoàn toàn ngay cả khi mưa bão đã tan.

- Không vội đóng cầu dao tổng: Sau khi nước rút, đừng vội đóng cầu dao điện. Hệ thống tường, sàn nhà và các thiết bị điện vẫn còn ẩm, có thể gây chập cháy.

- Kiểm tra kỹ lưỡng: Phải kiểm tra lại toàn bộ hệ thống ổ cắm, công tắc, các thiết bị đã bị ngâm nước.

- Nhờ thợ điện chuyên nghiệp: Cách an toàn nhất là gọi thợ điện có chuyên môn đến kiểm tra toàn bộ hệ thống, đo đạc thông số cách điện và chỉ đóng lại cầu dao tổng khi đã chắc chắn mọi thứ đều khô ráo và an toàn.

5. Kỹ năng xử lý khi có sự cố cháy do điện

Trong trường hợp xấu nhất, nếu sự cố vẫn xảy ra, việc giữ bình tĩnh và xử lý đúng cách có thể cứu sống bạn.

- Bình tĩnh và ngắt nguồn điện: Việc đầu tiên là phải tìm cách ngắt ngay nguồn điện của khu vực xảy ra cháy bằng cách dập cầu dao hoặc aptomat.

- Báo động: Hô to để mọi người trong nhà biết.

- Sử dụng phương tiện chữa cháy tại chỗ:

TUYỆT ĐỐI KHÔNG DÙNG NƯỚC để dập tắt đám cháy khi chưa chắc chắn nguồn điện đã được ngắt hoàn toàn, vì nước dẫn điện sẽ gây nguy hiểm chết người.

- Sử dụng bình chữa cháy dạng bột (ký hiệu MFZ) hoặc khí CO2 (ký hiệu MT) để dập lửa.

- Gọi ngay cho lực lượng Cảnh sát PCCC&CNCH theo số 114.

- Thoát nạn: Nếu đám cháy bùng phát lớn ngoài tầm kiểm soát, hãy nhanh chóng tìm đường thoát ra ngoài, hỗ trợ người già và trẻ em. Khi di chuyển trong khói, hãy cúi thấp người hoặc bò sát mặt đất và dùng khăn ướt che mũi, miệng.

Kết luận

An toàn điện trong mùa mưa bão không chỉ là trách nhiệm của riêng ai mà là ý thức chung của mỗi gia đình. Việc chủ động kiểm tra hệ thống, trang bị các thiết bị bảo vệ cần thiết và tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc an toàn là nền tảng vững chắc để phòng ngừa mọi rủi ro hỏa hoạn. Hãy hành động ngay hôm nay để bảo vệ an toàn cho ngôi nhà và những người thân yêu của bạn.

Huy Hoàng