Công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ (PCCC&CNCH) luôn giữ vai trò then chốt trong việc bảo vệ tính mạng, tài sản của nhân dân và duy trì an toàn xã hội. Thực tế cho thấy, chỉ một đám cháy hay vụ nổ nhỏ, nếu không được xử lý kịp thời, có thể nhanh chóng biến thành thảm họa.

Theo Cục Cảnh sát PCCC và CNCH – Bộ Công an, trong 6 tháng đầu năm 2025, cả nước xảy ra 1.710 vụ cháy, làm 42 người chết, 48 người bị thương, thiệt hại tài sản ước tính 160,98 tỷ đồng và 216,94 ha rừng. Ngoài ra, có 13 vụ nổ, khiến 5 người chết, 27 người bị thương, thiệt hại tài sản khoảng 50 triệu đồng. Đáng chú ý, nguyên nhân chủ yếu gây cháy là sự cố hệ thống, thiết bị điện (74,6%), tiếp theo là bất cẩn khi sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt (18,5%).

Những con số này là lời cảnh báo rằng cháy, nổ không chừa bất kỳ ai, bất kỳ nơi nào: từ khu dân cư, cơ sở sản xuất, kinh doanh đến trường học, bệnh viện. Mỗi cá nhân, tổ chức cần chủ động trang bị kỹ năng PCCC, không chỉ để bảo vệ bản thân mà còn để đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Thực tập phương án PCCC&CNCH là một trong những giải pháp hiệu quả nhất để nâng cao kỹ năng xử lý tình huống và khả năng phối hợp giữa các lực lượng. Thông qua diễn tập, người tham gia được hướng dẫn cách sử dụng phương tiện chữa cháy, tổ chức thoát nạn an toàn và ứng phó khẩn cấp khi có sự cố.

Điều 10, Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ ngày 29 tháng 11 năm 2024 quy định về xây dựng, thực tập các phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ như sau:

“1. Người đứng đầu cơ sở, chủ phương tiện giao thông quy định tại khoản 2 Điều 22 của Luật này có trách nhiệm tổ chức xây dựng, thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ sử dụng lực lượng, phương tiện tại chỗ của cơ sở, phương tiện giao thông trong phạm vi quản lý.

2. Cơ quan Công an có trách nhiệm sau đây:

a) Tổ chức xây dựng, thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ đối với cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ;

b) Tổ chức xây dựng, thực tập phương án cứu nạn, cứu hộ đối với các tình huống tai nạn, sự cố quy định tại điểm b khoản 1 Điều 32 của Luật này cần huy động lực lượng, phương tiện của nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân.

3. Người đứng đầu cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ có trách nhiệm phối hợp với cơ quan Công an trong xây dựng, thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ quy định tại điểm a khoản 2 Điều này; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm phối hợp với cơ quan Công an xây dựng, thực tập phương án cứu nạn, cứu hộ quy định tại điểm b khoản 2 Điều này.

4. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có trong phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ hoặc phương án cứu nạn, cứu hộ do cơ quan Công an xây dựng có trách nhiệm bố trí lực lượng, người, phương tiện tham gia thực tập phương án.

5. Cơ quan Quân sự, Biên phòng có trách nhiệm chủ trì, phối hợp cơ quan Công an tổ chức xây dựng, diễn tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ đối với cơ sở có nguy hiểm về cháy, nổ thuộc phạm vi quản lý.

6. Chính phủ quy định về nội dung, thời gian thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ và phương án cứu nạn, cứu hộ.”

Điều 16, Nghị định 105/2025/NĐ-CP ngày 15/5/2025 Quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành luật phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ quy định rõ trách nhiệm thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ, phương án cứu nạn, cứu hộ như sau:

“1. Phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ của cơ sở, phương tiện giao thông được thực tập như sau:

a) Thực tập định kỳ ít nhất một lần trong năm; có thể thực tập một hoặc nhiều tình huống giả định khác nhau trong một lần, nhưng phải bảo đảm tất cả các tình huống được giả định trong phương án theo quy định tại điểm d khoản 1 và điểm d khoản 2 Điều 15 Nghị định này lần lượt được thực tập;

b) Thực tập đột xuất khi có yêu cầu của người hoặc cơ quan có thẩm quyền để bảo đảm về an toàn phòng cháy và chữa cháy bảo vệ các sự kiện đặc biệt về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội tổ chức tại địa phương;

c) Kết quả tổ chức thực tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ phải được thể hiện trong báo cáo kết quả thực hiện công tác phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ của cơ sở theo Mẫu số PC04 kèm theo Nghị định này hoặc cập nhật trên hệ thống Cơ sở dữ liệu về phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ và truyền tin báo cháy.

2. Phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ của cơ quan Công an được thực tập theo kế hoạch do người có thẩm quyền huy động lực lượng, người, phương tiện, tài sản của cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có trong phương án phê duyệt.

Trước thời điểm tổ chức thực tập ít nhất 05 ngày, cơ quan Công an thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã, người đứng đầu cơ sở và cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được huy động trong phương án về nội dung, thời gian, địa điểm thực tập để phối hợp, tham gia thực tập phương án.

3. Phương án cứu nạn, cứu hộ của cơ quan Công an được thực tập theo kế hoạch do người có thẩm quyền huy động lực lượng, người, phương tiện, tài sản của cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân có trong phương án phê duyệt.

Trước thời điểm tổ chức thực tập ít nhất 05 ngày, cơ quan Công an thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan, tổ chức, hộ gia đình và cá nhân được huy động trong phương án về nội dung, thời gian, địa điểm thực tập để phối hợp, tham gia thực tập phương án.”

Tuy nhiên, thực tế triển khai vẫn còn một số khó khăn. Một số đơn vị lo ngại việc tổ chức thực tập sẽ ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh do phải tạm ngưng hoạt động, huy động toàn bộ cán bộ, công nhân viên tham gia. Không ít người đứng đầu cơ sở chưa nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của công tác này, thậm chí coi đây là hoạt động tốn kém và tìm cách né tránh. Công tác tuyên truyền đến người dân cũng còn hạn chế, dẫn đến việc nhiều người tham gia diễn tập một cách hình thức, thiếu nghiêm túc.

Để nâng cao hiệu quả PCCC&CNCH, hạn chế thấp nhất số vụ cháy, nổ và thiệt hại, công tác tuyên truyền, xây dựng và tổ chức thực tập phương án cần được chú trọng hơn. Cụ thể:

1. Tăng cường tuyên truyền, phổ biến pháp luật về PCCC&CNCH bằng nhiều hình thức: truyền miệng, pano, áp phích, khẩu hiệu, video clip, tin bài trên phương tiện truyền thông… để mọi người nhận thức rõ mức độ nguy hiểm và trách nhiệm của mình.

2. Người đứng đầu cơ sở cần phân công rõ trách nhiệm và quyền hạn cho cán bộ phụ trách PCCC&CNCH, tạo điều kiện cho họ được tập huấn chuyên sâu, đảm bảo không có thái độ chủ quan hoặc đùa giỡn khi thực tập.

3. Lực lượng tham gia phải nghiên cứu kỹ phương án, nắm vững tình hình thực tế, đặc điểm cơ sở và phương án chiến thuật phù hợp.

4. Tổ chức diễn tập sát kịch bản, giả định tình huống cháy nghiêm trọng nhất, đảm bảo khả năng phối hợp nhịp nhàng giữa các lực lượng.

5. Rút kinh nghiệm ngay sau diễn tập, đánh giá ưu điểm, khắc phục nhược điểm để hoàn thiện phương án.

Mỗi vụ cháy được ngăn chặn kịp thời là một mạng sống được bảo vệ, một mái ấm được giữ gìn, một thiệt hại được tránh khỏi. Thực tập PCCC&CNCH không chỉ là nghĩa vụ theo luật, mà còn là hành động nhân văn vì sự an toàn của chính chúng ta và cộng đồng./.

Đội CC&CNCH KV3