Chợ, trung tâm thương mại là nơi tập trung đông người, khi xảy ra cháy nổ sẽ gây hậu quả nghiêm trọng về tính mạng, tài sản và ảnh hưởng tới tình hình an ninh trên địa bàn. Đối tượng tham gia hoạt động tại đây rất đa dạng về lứa tuổi, trình độ nhận thức cũng như tâm sinh lý (người già, trẻ em, người trong độ tuổi lao động, ngoài độ tuổi lao động…). Do đó, khi xảy ra sự cố cháy, nổ thì việc thoát nạn cho người và tổ chức chữa cháy gặp rất nhiều khó khăn.

     Mặt khác, các mặt hàng kinh doanh buôn bán tại chợ, trung tâm thương mại cũng đa dạng, nhiều chủng loại kết hợp với đặc điểm chợ và trung tâm thương mại thường có hành lang nhỏ, hẹp, lối ra thoát nạn khó nhận biết nên khi cháy xảy ra thiệt hại về người và tài sản là rất lớn.

     Sự cố cháy ở chợ và trung tâm thương mại có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, có thể chia theo 2 nguyên nhân chính như sau:

- Nguyên nhân cháy do điện: Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến cháy các thiết bị điện trong quá trình sử dụng là do ngắn mạch các dây dẫn và thiết bị điện, quá tải của dây dẫn và thiết bị điện hoặc do điện trở chuyển tiếp lớn ở chỗ tiếp xúc đẫn đến phát sinh nguồn nhiệt, phát sinh tia lửa điện gây cháy.

- Nguyên nhân do ngọn lửa trần: Nguồn lửa, nguồn nhiệt phát sinh trong việc sử dụng nguồn lửa, nguồn nhiệt sai quy định của các hộ kinh doanh trong quá trình đun nấu, thắp hương, thờ cúng, hút thuốc…

     Ngoài ra, nguồn lửa có thể phát sinh do các mục đích khác nhau của con người như đốt phá hoại, tư thù cá nhân hay đốt vì mục đích chính trị… hoặc do các hiện tượng bất khả kháng của tự nhiên.

     Để đảm bảo an toàn PCCC và hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do cháy xảy ra, các chợ, trung tâm thương mại cần thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn PCCC sau đây:

    1. Tổ chức thực hiện nay các quy định về an toàn phòng cháy và chữa cháy. Trong đó, chú trọng việc quản lý chặt chẽ các loại hàng hóa dễ cháy nổ, các dạng nguồn lửa, nguồn nhiệt, các thiết bị, dụng cụ sinh lửa, sinh nhiệt; đảm bảo điều kiện an toàn phòng cháy và chữa cháy trong quá trình hoạt động. Trong đó, tăng cường kiểm tra, nhắc nhở tiểu thương và nhân viên đang kinh doanh, làm việc trong chợ, trung tâm thương mại thực hiện nghiêm các quy định sau:

   - Không tàng trữ, kinh doanh trái phép các mặt hàng nguy hiểm cháy, nổ như: Xăng, dầu, gas, chất dễ cháy, nổ khác;

   - Ngắt tất cả các thiết bị sử dụng điện ra khỏi nguồn (tắt công tắc, cầu dao, attomat, rút phích cắm ra khỏi ổ cắm điện…) trước khi ra khỏi khu vực kinh doanh;

  - Không sử dụng ngọn lửa trần như: đun nấu, thắp hương, đèn cầy, đèn dầu, hút thuốc, đốt vàng mã… trong khu vực kinh doanh;

   - Không tự ý câu mắc các thiết bị điện để chiếu sáng, sinh hoạt, trang trí, quảng cảo… không đảm bảo an toàn về điện hoặc câu mắc quá nhiều để tránh hiện tượng quá tải gây cháy;

  - Sắp xếp, trưng bày hàng hóa phải đảm bảo khoảng cách an toàn đối với các thiết bị, dụng cụ sử dụng điện, đường dây dẫn điện (khoảng cách tối thiểu là 0,5m). Lưu ý: Việc sắp xếp hàng hóa phải tính đến trường hợp các chồng, đống hóa hóa khi đổ không đè lên các thiết bị điện hoặc đường dây điện;

  - Bố trí các bình chữa cháy xách tay ở các vị trí dễ thấy, dễ lấy. Không sắp xếp, trưng bày hàng hóa che khuất các phương tiện, dụng cụ chữa cháy;

   - Khi hết giờ kinh doanh phải sắp xếp toàn bộ hàng hóa, vật dụng vào trong quầy, sạp và đóng kín tất cả các cửa quầy, sạp để hạn chế tốc độ lan truyền của đám cháy trong trường hợp xảy ra sự cố về cháy, nổ.

    2. Thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở tiểu thương trong thời điểm kinh doanh phải bố trí, sắp xếp, trưng bày hàng hóa trong quầy, sạp đúng phạm vi đã quy định; không để hàng hóa tràn lan, lấn chiếm lối đi; phải đảm bảo khoảng cách an toàn về phòng cháy và chữa cháy và điều kiện thoát nạn trong trường hợp xảy ra sự cố về cháy, nổ.

    3. Đối với khu vực trông giữ xe ở các siêu thị và trung tâm thương mại, phải sắp xếp xe ô tô, xe gắn máy thành các hàng, dãy đảm bảo an toàn về đường, lối thoát nạn, khoảng cách PCCC. Niêm yết bảng cấm lửa, cấm hút thuốc, trang bị phương tiện PCCC tại chỗ theo quy định. Không sắp xếp xe gần các tủ điện, thiết bị điện, không sắp xếp xe ở các vị trí đặt các phương tiện, dụng cụ phòng cháy và chữa cháy để tránh gây cản trở trong việc sử dụng, triển khai chữa cháy khi xảy ra sự cố cháy, nổ.

    4. Hệ thống điện trong các chợ, siêu thị, trung tâm thương mại phải được tách riêng biệt thành 3 hệ thống riêng biệt từ tủ điện chính: Hệ thống điện kinh doanh, hệ thống điện chiếu sáng, bảo vệ và hệ thống điện PCCC (hệ thống điện cho máy bơm chữa cháy hệ thống báo cháy, hệ thống đèn Exit, đèn chiếu sáng sự cố và chỉ dẫn thoát nạn). Khi hết giờ làm việc phải ngắt điện hệ thống kinh doanh từ tủ điện chính. Mỗi sạp hàng phải có attomat riêng, đường dây dẫn điện trong các sạp hàng phải được đi trong ống ghen bảo vệ cách điện, khi đấu nối phải đảm bảo đúng kỹ thuật an toàn. Khi ra khỏi sạp phải ngắt attomat để đảm bảo an toàn.

    5. Thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng kỹ thuật đối với các hệ thống điện. Khi phát hiện có dấu hiệu hư hỏng, sự cố về hệ thống điện như các thiết bị bảo vệ attomat, cầu dao, cầu chì… dây dẫn bị lão hóa, đổi màu, bong tróc, đứt gãy; các ổ cắm, mối nối, các điểm tiếp xúc, công tắc điện bị ôxy hóa, rỉ sét phải khẩn trương khắc phục, sửa chữa, thay thế đảm bảo an toàn phòng cháy và chữa cháy.

    6. Đầu tư trang bị các phương tiện phòng cháy và chữa cháy như: Hệ thống báo cháy tự động, hệ thống họng nước chữa cháy trong nhà, hệ thống chữa cháy tự động, bình chữa cháy, dụng cụ phá dỡ thông thường như búa tạ, kìm cộng lực, xà beng theo quy định. Thường xuyên tổ chức kiểm tra, bảo dưỡng đảm bảo sử dụng kịp thời có hiệu quả khi xảy ra sự cố cháy, nổ.

    7. Phân công lực lượng phòng cháy và chữa cháy tại chỗ tăng cường tuần tra, kiểm tra, ứng trực để kịp thời ngăn chặn và xử lý hiệu quả sự cố về cháy, nổ.

     8. Khi có sự cố cháy nổ, tai nạn xảy ra liên hệ ngay cho lực lượng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy theo số điện thoại 114.

    Trên đây là một số biện pháp khuyến cáo trong công tác an toàn phòng cháy và chữa cháy đối với chợ và trung tâm thương mại./.

Thanh Bằng