Một trong những yếu tố có vai trò hết sức quan trọng và ảnh hưởng to lớn đến kết quả của hoạt động chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ đó là tâm lý chiến đấu của cán bộ, chiến sỹ cảnh sát PCCC&CNCH. Thực tiễn công tác đã chỉ ra rằng, cán bộ chiến sỹ làm việc trong môi trường hết sức khó khăn, nguy hiểm như: có nhiều khói, khí độc, nhiệt độ cao, cứu hộ trên cao, dưới sâu, tìm kiếm nạn nhân dưới nước, công trình sụp đổ… các yếu tố trên có thể gây nguy hiểm đến tính mạng cán bộ chiến sỹ bất kỳ lúc nào.
Để đảm bảo hoạt động chữa cháy và CNCH diễn ra đạt hiệu quả cao, mỗi chiến sỹ phải có nền tảng tâm lý cực kỳ vững vàng, bản lĩnh để vận dụng linh hoạt các kỹ năng nghiệp vụ theo sự điều hành của người chỉ huy. Tuy nhiên, không phải cán bộ chiến sỹ nào cũng duy trì được tâm lý vững vàng. Trong thực tế hoạt động chữa cháy và cứu nạn cứu hộ, có nhiều yếu tố tác động đến tâm lý của cán bộ chiến sỹ, đó là:
- Khi đến hiện trường, cán bộ chiến sỹ không nắm bắt được thông tin liên quan đến vụ cháy, sự cố tai nạn, không biết được nguyên nhân, tình trạng, sơ đồ kết cấu hiện trường, dẫn đến không biết giải quyết từ đâu, từ đó làm cho cán bộ chiến sỹ bị choáng ngợp, lúng túng, mất bình tĩnh.
- Hiện trường vụ cháy, sự cố tai nạn: Trước hiện trường có nhiều yếu tố như có nhiều khói, khí độc, nhiệt độ cao, nơi hoạt động chật hẹp, thiếu ánh sáng và ô xy, sát vách núi hoặc có độ cao lớn… nhiều chiến sỹ chưa được đào tạo kỹ lưỡng, chưa từng trải qua thực tiễn giải quyết sự cố như vậy, thường mang tâm lý hoang mang, căng thẳng, mất bình tĩnh trong suy nghĩ từ đó dẫn đến thao tác chưa chuẩn chỉnh, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động chữa cháy và CNCH.
- Tình trạng nạn nhân tại hiện trường: Nhiều chiến sỹ mới lần đầu tiếp xúc với thi thể nạn nhân (thậm chí nhiều thi thể bị biến dạng do cháy, tai nạn), nạn nhân bị chảy máu, la hét… Các yếu tố trên tác động tâm lý chiến sỹ, gây cảm giác sợ hãi, rụt rè, căng thẳng.
- Khi tiến hành hoạt động chữa cháy và CNCH, một số chỉ huy ra mệnh lệnh liên tục, dồn dập dẫn đến chiến sỹ tiếp nhận thông tin bị rối, khó nhớ nội dung nhiều mệnh lệnh cùng lúc, mang tâm lý hoang mang, sợ sệt, dẫn đến hiệu quả hoạt động chữa cháy và CNCH không đạt.
- Sự trao đổi thông tin giữa các chiến sỹ trong tổ hoặc nhóm có nhiều hạn chế, dẫn đến khi mất liên lạc với nhóm hoặc gặp nguy hiểm trong chiến đấu dễ xảy ra sự mất bình tĩnh.
*Để có tâm lý vững vàng khi tham gia chữa cháy và CNCH, chỉ huy và chiến sỹ chữa cháy, CNCH cần thực hiện một số giải pháp như sau:
- Đối với chỉ huy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ:
+ Nhận định tình hình hiện trường, đưa ra mệnh lệnh dứt khoát, nhanh chóng, ngắn gọn, dễ hiểu. Vì hiện trường rất nhiều tiếng ồn, nhiều vị trí như đường hầm, vách núi rất dễ mất thông tin liên lạc. Tránh đưa ra nhiều mệnh lệnh cùng lúc, điều này làm chiến sỹ phân tâm và mất bình tĩnh khi xử lý tình huống.
+ Trong quá trình chỉ huy, người chỉ huy cần hạn chế đến mức thấp nhất ra mệnh mệnh có tính chất quát tháo, điều này gây ảnh hưởng đến tâm lý các chiến sỹ trẻ, gây hoang mang, mất bình tĩnh, dẫn đến kết quả công tác chữa cháy và CNCH không đạt hiệu quả cao.
- Đối với chiến sỹ chữa cháy và CNCH:
+ Chiến sỹ cần xác định rõ tư tưởng lập trường vững vàng, yêu ngành, mến nghề, có trách nhiệm, tận tụy trong công việc được giao. Không ngừng rèn luyện nâng cao thể lực, sức mạnh, bản lĩnh và lòng dũng cảm.
+ Không ngừng học tập, nâng cao trình độ nghiệp vụ chữa cháy và CNCH, sử dụng thành thạo các loại trang thiết bị, kỹ thuật để trở thành kỹ năng kỹ xảo, huấn luyện các mô hình sát với thực tế, từ đó có thể tự tin, chủ động trong mọi tình huống, không bị lúng túng, mất bình tĩnh khi xử lý mọi công việc.
+ Khi tham gia chữa cháy và CNCH theo tổ, nhóm, phải luôn luôn trao đổi thông tin liên lạc thường xuyên với nhau trong suốt quá trình, đảm bảo thông tin hai chiều. Việc trao đổi thông tin này giúp chiến sỹ tự tin hơn, an toàn khi khi có đồng đội bên cạnh sẵn sàng hỗ trợ.