Thời gian qua, tình trạng lộ lọt dữ liệu của người dùng tại Việt Nam đang ngày càng phổ biến, gây ra nhiều hệ luỵ tới người dùng. Tuy nhiên trong hệ thống văn bản pháp luật Việt Nam hiện chưa có văn bản Luật quy định thống nhất hướng dẫn về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Trước yêu cầu cấp thiết của thực tế, vừa qua, Bộ Công an đã xây dựng và đang trình Quốc hội xem xét thông qua dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân với nhiều quy định mới về bảo vệ dữ liệu cá nhân, bảo vệ quyền con người.

          Năm 2022, Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng Công nghệ cao Công an tỉnh Khánh Hòa từng xác minh, đấu tranh, xử lý một đối tượng có hành vi mua bán trái phép dữ liệu thông tin cá nhân của tổ chức, doanh nghiệp. Theo đó, lợi dụng công việc được giao tại một cơ quan nhà nước tại Đà Nẵng, đối tượng này đã truy cập vào hệ thống dữ liệu của cơ quan, thu thập trái phép thông tin của nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh, sau đó lập một website rao bán trên mạng với giá dao động từ 200 ngàn đồng/1.000 thông tin, từ đó thu lợi bất chính trên 300 triệu đồng. Không chỉ ở Khánh Hòa, trên địa bàn cả nước, nhiều vụ việc tương tự cũng đã bị lực lượng Công an phát hiện, xử lý. Thực trạng trên đã gióng lên một hồi chuông cảnh báo về việc bảo vệ dữ liệu của cá nhân, tổ chức trên không gian mạng.

          Theo Tiến sĩ Luật học Lê Xuân Thân, Ủy viên Ủy ban Pháp luật Quốc hội khóa 15, Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Khánh Hòa, tại điều 21 Hiến pháp năm 2013 của Việt Nam đã quy định mọi người đều có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật gia đình và bí mật cá nhân. Những thông tin về bí mật gia đình, bí mật cá nhân, đời sống riêng tư đều được pháp luật bảo vệ. Từ đó tới nay, nước ta đang tiếp tục xây dựng những văn bản để cụ thể hoá những quy định đó. Cụ thể, năm 2024, Quốc hội đã ban hành Luật Dữ liệu. Tuy nhiên Luật này chỉ mới bao hàm tất cả các quy định về dữ liệu, chưa đi sâu về dữ liệu cá nhân.

          Thực tế cho thấy, các hành vi vi phạm liên quan dữ liệu cá nhân, nhất là các hoạt động mua bán dữ liệu trái phép ngày càng tinh vi, có yếu tố xuyên biên giới, sử dụng công nghệ cao để che dấu hành vi, gây khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra, xử lý. Những diễn biến phức tạp về việc lộ lọt thông tin cá nhân trên không gian mạng đã đặt ra yêu cầu cấp thiết là phải khẩn trương xây dựng một văn bản luật có giá trị pháp lý để bảo vệ các dữ liệu cá nhân của người dùng. Dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân do Bộ Công an chủ trì soạn thảo gồm 7 chương, 68 điều, quy định khá chi tiết, cụ thể những vấn đề liên quan tới dữ liệu cá nhân, bảo vệ dữ liệu cá nhân, khai thác thông tin về dữ liệu cá nhân cũng như công tác quản lý nhà nước về vấn đề này. Dự thảo Luật đang được đưa ra lấy ý kiến rộng rãi từ các đại biểu quốc hội, chuyên gia và người dân. Đa số đều đồng tình, ủng hộ việc ban hành Luật bảo vệ dữ liệu cá nhân với kỳ vọng đấu tranh ngăn chặn hiệu quả việc lộ lọt thông tin cá nhân, xử lý nghiêm đối tượng vi phạm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân. “Trong thời đại công nghệ số hiện nay, khi người dân đi giao dịch, đi mua bán, đi ngân hàng, hay đi khám chữa bệnh....đều sử dụng dữ liệu cá nhân, do đó khả năng lộ lọt thông tin trên môi trường mạng rất lớn. Vì vậy, khi Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân được ban hành, thì Nghị định Chính phủ cũng sẽ ban hành theo để hướng dẫn và thực hiện nghiêm túc. Chúng tôi nghĩ rằng điều đó hết sức cần thiết trong việc bảo vệ đời sống riêng tư của con người như Hiến pháp Việt Nam đã quy định”, Tiến sĩ Luật học Lê Xuân Thân khẳng định.

          Có thể thấy, trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc về chuyển đổi số, việc Bộ Công an đề xuất xây dựng Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân là rất cần thiết. Qua đó nhằm cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng về chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số, xã hội số, đáp ứng ngày càng cao hội nhập quốc tế. Đặc biệt, việc luật hóa bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ giúp ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm phạm dữ liệu cá nhân nhằm chiếm đoạt, mua bán trái phép diễn ra phức tạp trong thời gian qua./.