Việc đầu tư và sở hữu tiền ảo tiềm ẩn rủi ro rất lớn vì chưa có hành lang pháp lý bảo vệ, pháp luật Việt Nam chưa công nhận tiền ảo là một loại tiền tệ và không bảo vệ nó như một loại tài sản. Thị trường tiền ảo (cryptocurrency) với những biến động khó lường nhưng đầy tiềm năng đã trở thành một trong những lĩnh vực thu hút sự chú ý lớn nhất hiện nay. Tuy nhiên, đi cùng với sự phát triển này là sự gia tăng của các thủ đoạn lừa đảo tinh vi, lợi dụng lòng tham và sự thiếu hiểu biết của nhiều người để chiếm đoạt tài sản. Bằng những lời hứa hẹn về lợi nhuận "khủng", các đối tượng đã xây dựng những "bẫy" lừa đảo phức tạp, khiến hàng nghìn người rơi vào cảnh tán gia bại sản. Thủ đoạn này đánh vào lòng tham và lợi dụng sự thiếu hiểu biết về công nghệ của nạn nhân tạo ra một "hệ sinh thái" ảo hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của chúng gây ra thiệt hại tài chính lớn, tác động tâm lý nặng nề cho nạn nhân và hiện nay pháp luật chưa có cơ chế bảo vệ người đầu tư.

Một số dấu hiệu nhận biết:

- Hứa hẹn lợi nhuận "khủng" và chắc chắn: Các sàn lừa đảo thường cam kết mức lợi nhuận cao đến phi lý (ví dụ: lãi 1-5% mỗi ngày) và đảm bảo rằng bạn sẽ không bao giờ thua lỗ.

- Sàn giao dịch lạ và không có giấy phép: Kẻ lừa đảo thường hướng dẫn nạn nhân giao dịch trên các sàn không tên tuổi, mới thành lập, có giao diện tương tự từ các sàn lớn. Các sàn này không có thông tin pháp lý, địa chỉ rõ ràng.

- Tạo dựng các "Chuyên gia" và "nhóm bí mật" trên mạng xã hội: Các đối tượng dùng các tài khoản ảo để giả danh chuyên gia, môi giới, rủ rê nạn nhân vào các nhóm kín trên Zalo, Telegram. Tại đây, chúng liên tục khoe các "lệnh" giao dịch thành công và ảnh rút tiền giả mạo để tạo lòng tin.

- Đòi hỏi thêm phí khi rút tiền: Đây là chiêu trò phổ biến nhất. Khi nạn nhân muốn rút lợi nhuận hoặc vốn ban đầu, chúng sẽ đưa ra các lý do như "phải đóng phí rút tiền", "phí xác thực tài khoản", "phí nộp thuế" và yêu cầu chuyển thêm tiền. Khi nạn nhân đã chuyển, chúng sẽ chặn liên lạc.

Cách thức phòng ngừa

Việc trang bị kiến thức và sự cảnh giác là chìa khóa để tránh trở thành nạn nhân của các chiêu trò lừa đảo.

- Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã nhiều lần khẳng định tiền ảo không phải là tiền tệ và không phải là phương tiện thanh toán. Việc phát hành, cung ứng và sử dụng tiền ảo làm phương tiện thanh toán là hành vi bị cấm và có thể bị xử lý hình sự.

- Cảnh giác với các nhóm kín và lời mời chào: Không tin tưởng vào những người lạ, đặc biệt là những "chuyên gia" tự phong trên mạng xã hội. Không tham gia vào các nhóm đầu tư kín hứa hẹn lợi nhuận cao.

- Bảo mật thông tin: Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, mật khẩu, mã OTP, hay khóa ví điện tử cho bất kỳ ai.

- Phòng ngừa tâm lý: Giữ tâm lý tỉnh táo trước những lời hứa hẹn "làm giàu nhanh chóng". Không để tâm lý "FOMO" (sợ bỏ lỡ cơ hội) chi phối quyết định đầu tư.

Hướng dẫn xử lý khi đã là nạn nhân

Nếu không may bị lừa, cần hành động ngay lập tức để giảm thiểu thiệt hại và hỗ trợ công tác điều tra.

- Ngừng giao dịch và liên lạc ngay: Chấm dứt mọi giao dịch và cắt đứt liên lạc với các đối tượng lừa đảo. Không chuyển thêm bất kỳ khoản tiền nào, kể cả phí để "rút tiền".

- Thu thập chứng cứ: Chụp lại toàn bộ màn hình các cuộc trò chuyện, tin nhắn, email, thông tin tài khoản ngân hàng đã chuyển tiền và URL của sàn giao dịch lừa đảo. Đây là những bằng chứng quan trọng nhất.

- Trình báo cơ quan Công an: Mang toàn bộ chứng cứ đã thu thập được đến cơ quan Công an gần nhất để trình báo.

- Thông báo cho ngân hàng: Liên hệ ngay với ngân hàng của bạn để thông báo về giao dịch lừa đảo, yêu cầu hỗ trợ kiểm tra và truy vết dòng tiền.

- Cảnh báo cộng đồng: Chia sẻ câu chuyện của mình trên các diễn đàn, hội nhóm để giúp những người khác nhận biết và tránh bị lừa đảo.

Sự tỉnh táo và tìm hiểu kiến thức chính là "lá chắn" vững chắc nhất để bảo vệ bản thân trước những cám dỗ và rủi ro trên không gian mạng./.

Phòng ANM