Sáng ngày 02/10/2025, tại Hội trường Phòng Kỹ thuật hình sự, thủ trưởng, lãnh đạo Phòng Kỹ thuật hình sự - Công an tỉnh Khánh Hoà đã tổ chức tuyên truyền, phổ biến dự án Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) và các dự án Luật, Pháp lệnh do Bộ Công an chủ trì soạn thảo trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV (dự kiến khai mạc ngày 20/10/2025).

Trong buổi tuyên truyền, thủ trưởng đơn vị đã thông tin tình hình, kết quả 20 năm xây dựng, thi hành Luật Phòng, chống ma túy kể từ năm 2000 (Luật Phòng, chống ma túy số 23/2000/QH10); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống ma túy vào năm 2008 theo Luật số 16/2008/QH12; Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2022). Đến nay Luật đã kế thừa những quy định còn phù hợp và sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung quan trọng để giải quyết những vấn đề cấp bách nảy sinh.

Bên cạnh đó, cán bộ, chiến sĩ còn được giới thiệu những điểm mới, quy định mới của Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) nhằm nâng cao nhận thức về sự cần thiết ban hành, chủ trương, chính sách khi xây dựng dự án Luật.

Những sửa đổi, bổ sung trong dự thảo của Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) được khái quát như sau:

1. Chuyển giao nhiệm vụ sang Bộ Công an: Đây được xem là thay đổi lớn nhất. Toàn bộ nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện và sau cai nghiện được chuyển từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sang Bộ Công an. Ở cấp cơ sở, thẩm quyền quản lý người nghiện và tổ chức cai nghiện được giao trực tiếp cho Trưởng Công an cấp xã, thay vì Chủ tịch UBND như trước, nhằm giảm thủ tục và thời gian giải quyết công việc.

2. Hệ thống hóa và tiêu chuẩn hóa công tác cai nghiện: Dự thảo ban hành một quy trình cai nghiện chặt chẽ và thống nhất hơn. Thời hạn cai nghiện được ấn định dài hơn và cụ thể (24 tháng lần đầu, 36 tháng cho các lần sau) để giảm tái nghiện. Các cơ sở cai nghiện được phân định lại rõ ràng: trường giáo dưỡng dành riêng cho người dưới 18 tuổi để đảm bảo việc học tập, còn cơ sở công lập dành cho người lớn.

3. Làm rõ và mở rộng phạm vi pháp lý: Dự thảo luật quy định chi tiết trình tự thủ tục đưa người đi cai nghiện bắt buộc, tránh chồng chéo với Luật Xử lý vi phạm hành chính hiện hành. Đồng thời, luật mở rộng phạm vi kiểm soát đối với các sản phẩm mới như “thức ăn chăn nuôi, thủy sản” có chứa tiền chất ma túy để tránh các đối tượng lợi dụng lỗ hổng pháp luật.

Việc sửa đổi, bổ sung các điều, khoản trong Luật Phòng, chống ma túy nhằm giải quyết các vấn đề tồn tại sau:

1. Bất cập trong phân công trách nhiệm và thủ tục hành chính: Thẩm quyền quản lý người nghiện, tổ chức cai nghiện bị phân tán, đặc biệt ở cấp xã, dẫn đến thủ tục phức tạp, gây chậm trễ. Công tác phối hợp giữa các bộ, ngành chưa đồng bộ, nhất là giữa Bộ Công an và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Việc quy về một đầu mối là Bộ Công an và giao quyền trực tiếp cho Trưởng Công an cấp xã để cắt giảm thủ tục, giảm thời gian giải quyết công việc và đảm bảo tính xuyên suốt trong quản lý từ trung ương đến địa phương.

2. Hiệu quả cai nghiện thấp và tỷ lệ tái nghiện cao: Thời gian cai nghiện theo luật hiện hành (từ 6-12 tháng) được cho là quá ngắn, không đủ để người nghiện hoàn thành tất cả các giai đoạn phục hồi, dẫn đến tỷ lệ tái nghiện rất cao. Việc tăng thời hạn cai nghiện bắt buộc để đảm bảo người nghiện được áp dụng đầy đủ quy trình cai nghiện, từ điều trị y tế đến phục hồi hành vi và tái hòa nhập cộng đồng.

3. Thiếu quy định cho các tình huống thực tế gây khó khăn cho cơ quan chức năng. Một số tình huống thực tế xảy ra như: Tình trạng người sử dụng ma túy không hợp tác khi bị yêu cầu xét nghiệm, khó khăn trong việc quản lý người nghiện không có nơi cư trú ổn định, lỗ hổng pháp lý trong việc quản lý, xuất nhập khẩu các sản phẩm như thức ăn chăn nuôi, thủy sản có chứa tiền chất. Việc bổ sung các quy định mới như: cho phép áp giải để xét nghiệm; quy định rõ thẩm quyền quản lý người không có nơi cư trú ổn định; đưa “thức ăn chăn nuôi, thủy sản” vào diện quản lý,… giúp giải quyết hiệu quả các tình huống nêu trên.

4. Thiếu môi trường cai nghiện phù hợp cho người dưới 18 tuổi: Việc đưa người nghiện từ 12 đến dưới 18 tuổi vào các trung tâm cai nghiện chung với người lớn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và đặc biệt là làm gián đoạn việc học văn hóa của các em. Do đó cần thiết chuyển cai nghiện bắt buộc cho lứa tuổi này về Trường giáo dưỡng, nơi có môi trường phù hợp hơn về tâm lý, giáo dục và đảm bảo các em có thể tiếp tục học tập, phát triển.

5. Sự chồng chéo giữa các văn bản pháp luật: Các quy định về thủ tục đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nằm rải rác ở cả Luật Phòng, chống ma túy và Luật Xử lý vi phạm hành chính, gây ra sự chồng chéo, không thống nhất. Do vậy, việc quy định thống nhất các thủ tục này ngay trong dự thảo Luật Phòng, chống ma túy, đồng thời đề xuất sửa đổi, bãi bỏ các điều khoản tương ứng trong Luật Xử lý vi phạm hành chính để đảm bảo tính đồng bộ của pháp luật.

Ngoài tuyên truyền, phổ biến dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), thủ trưởng đơn vị còn tuyên truyền, phổ biến thêm một số dự án Luật do Bộ Công an chủ trì trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV như: Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù; Luật thi hành án hình sự (sửa đổi); Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú; Luật An ninh mạng; Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi)…

Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi) là một bước tiến lập pháp quan trọng, thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy và chính sách của Việt Nam đối với vấn đề ma túy. Luật đã tạo ra một hành lang pháp lý toàn diện, chặt chẽ và nhân văn hơn, kết hợp hài hòa giữa “phòng” và “chống”, giữa biện pháp hành chính, pháp lý và các biện pháp xã hội, hứa hẹn tạo ra những chuyển biến tích cực và mạnh mẽ hơn trong công tác phòng, chống ma túy tại Việt Nam trong những năm tiếp theo./.

Phòng KTHS