Ngày 27/6/2025, Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự, số 99/2025/QH15 được Quốc hội thông qua, Luật này có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025. Theo đó một số điểm mới nổi bật quy định về cơ quan điều tra, cơ quan và người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra trong lực lượng Công an nhân dân như sau:

Sửa đổi, bổ sung tại điểm e, khoản 2, Điều 35: Người được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của các cơ quan khác trong Công an nhân dân bao gồm: Cục trưởng, Phó Cục trưởng, Trưởng phòng, Phó Trưởng phòng các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra của Công an nhân dân, Giám thị, Phó Giám thị Trại giam theo quy định của Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự, bãi bỏ Giám đốc, Phó giám đốc Cảnh sát phòng cháy, chữa cháy. Việc sửa đổi này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn phù hợp với cơ cấu, tổ chức mới của lực lượng Công an nhân dân.

Từ ngày 1/7/2025, việc sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã có hiệu lực. Theo đó, Cơ quan điều tra được sắp xếp, tinh gọn từ mô hình 03 cấp (cấp bộ, cấp tỉnh, cấp huyện) thành 02 cấp (cấp bộ, cấp tỉnh) được quy định tại Điều 4 BLTTHS sửa đổi, bổ sung năm 2025. Để giải quyết những vấn đề cấp bách sau khi sắp xếp, Luật đã bổ sung các thẩm quyền tiến hành tố tụng, áp dụng các biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế trong tố tụng hình sự cho Điều tra viên là Trưởng Công an cấp xã (hoặc Phó trưởng Công an cấp xã) tương tự như nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng cơ quan điều tra nhằm chỉ đạo, giải quyết kịp thời các vụ việc, vụ án về tội ít nghiêm trọng và tội nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã; với các nội dung cụ thể như sau:

- Sửa đổi khoản 4, Điều 36 (nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra) theo hướng Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra có thể uỷ quyền cho Điều tra viên trung cấp (hoặc cao cấp) là Trưởng (hoặc Phó trưởng) Công an cấp xã được thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của thủ trưởng, phó thủ trưởng cơ quan điều tra.

- Bổ sung khoản 1a vào Điều 37 (nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của điều tra viên). Theo đó, Điều tra viên trung cấp, Điều tra viên cao cấp là Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó Trưởng Công an cấp xã được phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng xảy ra trên địa bàn cấp xã có một số nhiệm vụ, quyền hạn như Thủ trưởng Cơ quan điều tra trừ quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ, biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.

Việc sửa đổi, bổ sung như trên, khi được Thủ trưởng cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh (hoặc Phó Thủ trưởng được uỷ quyền) phân công thì Điều tra viên Trung cấp/Cao cấp là Trưởng hoặc Phó Trưởng Công an cấp xã sẽ có các thẩm quyền sau:

(1) Trực tiếp tổ chức và chỉ đạo việc thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, việc khởi tố, điều tra của Cơ quan điều tra;

(2) Quyết định phân công hoặc thay đổi Điều tra viên, Cán bộ điều tra; kiểm tra các hoạt động thụ lý, giải quyết nguồn tin về tội phạm, khởi tố, điều tra vụ án hình sự của Điều tra viên, Cán bộ điều tra; quyết định thay đổi hoặc huỷ bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật của Điều tra viên;

(3) Quyết định tạm đình chỉ việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; quyết định khởi tố, không khởi tố, bổ sung hoặc thay đổi quyết định khởi tố vụ án; quyết định khởi tố, bổ sung hoặc thay đổi quyết định khởi tố bị can; quyết định nhập hoặc tách vụ án; quyết định uỷ thác điều tra;

(4) Quyết định áp dụng, thay đổi, huỷ bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế;

(5) Quyết định truy nã, đình nã bị can, khám xét, thu giữ, tạm giữ, xử lý vật chứng;

(6) Quyết định trưng cầu giám định, giám định bổ sung hoặc giám định lại, khai quật tử thi, thực nghiệm điều tra, thay đổi hoặc yêu cầu thay đổi người giám định. Yêu cầu định giá, định giá lại tài sản, yêu cầu thay đổi người định giá tài sản;

(7) Trực tiếp kiểm tra, xác minh nguồn tin về tội phạm và tiến hành các biện pháp điều tra;

(8) Kết luận điều tra vụ án;

(9) Quyết định tạm đình chỉ điều tra, đình chỉ điều tra, phục hồi điều tra vụ án, bị can;

(10) Ra các lệnh, quyết định và tiến hành các hoạt động tố tụng khác thuộc thẩm quyền của cơ quan điều tra;

(11) Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác của điều tra viên quy định tại khoản 1 Điều 37 Bộ luật Tố tụng hình sự;

(12) Áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố giác tội phạm, người làm chứng, bị hại (Điều 485 Cơ quan, người có thẩm quyền áp dụng biện pháp bảo vệ).

Việc quy định như trên nhằm nâng cao năng lực giải quyết nguồn tin tội phạm, điều tra vụ án ít nghiêm trọng, nghiêm trọng cho Công an cấp xã; đảm bảo những vụ việc, vụ án ít phức tạp phải được tiếp nhận, giải quyết đúng quy định của pháp luật TTHS ngay từ đầu tại cơ sở, góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm, kiến nghị khởi tố, điều tra, khám phá tội phạm nói riêng và công tác phòng ngừa, điều tra tội phạm nói chung./.

Phòng ANĐT